Adli Sicil Kaydı ve Arşiv Bilgilerinin Silinmesi

Adli Sicil Kaydının ve Arşiv Bilgilerinin İşlenme Süreci

 

Adli sicil kaydının işlenmesi ve arşiv bilgilerinin kayıtlarda saklanma süreci: Ülkemizde Adli mahkemelerce veya yurt dışında verilmiş olan cezai kararlar; itiraz yolu, istinaf kanun yolu veya temyiz kanun yolu sonrası kesinleştikten sonra kararın infazına geçilmektedir. İnfaz süreci ve sonrasında, belirli süre boyunca adli sicil kaydında bu cezaya ilişkin bilgiler görünmektedir. İnfaz sonrası adli sicil kayıtları arşiv kaydına alınmaktadır.  Lakin infazını çekmiş olduğu cezaların sabıka kayıtlarında veya sonrasında arşiv kaydında gözükmesi dolayısıyla, sosyal ve iş hayatında engeller ve problemlerle karşılaşmaktadır. Cezanın infazına ilişkin bazı görüşler cezanın faili topluma kazandırma olduğu ifade edilmesine rağmen, toplumumuzda sabıkalı kişilere karşı negatif bir bakış açısı, olumsuz değerlendirme olması dolayısıyla topluma kaynaşmakta sosyal yaşantısında ve iş hayatında engeller ile karşılaşmaktadır.

 

Amacı toplum düzenini korumak olan devlet aygıtının düzenlemeleri, toplumsal düzenin tesisi ile kişi haklarının korunması arasında bir denge olarak Anayasa ve kanunlarca düzenlemeler yapılmıştır.  Bu kapsamda geçmişte suça karışmış vatandaşların ilgi kurumlara başvuru yaparak sicil kayıtlarını sildirebilmektedir.

 

Sabıka kaydı kişilerin adli geçmişlerinin yer aldığı kayıttır. Sabıka kaydı ifadesi daha çok toplumun geniş kitlelerince kullanılan ve bilinen şeklidir. Hukuk dünyasında ve kamuda adli sicil kaydı olarak ifade edilmektedir. Sabıka kaydında kişilerin kesinleşmiş mahkumiyetleri yazılır. Kesinleşme şerhi tüm yargı yollarının tükendiği veya süresinde bir üst mahkemeye itiraz edilmemiş hükümler için kullanılır.

 

Bu noktada sabıka kaydına ilişkin iki farklı kayıt türü bulunmaktadır;

 

• Adli sicil kaydı; cezanın infazına başlanması ve bitmesi sürecinde ki kaydı ifade eder
• Arşiv kaydı; cezanın infazı sonrası kanun ve yönetmelikte belirtilen dönemlerde arşiv kaydına alınır

 

Bu iki kayıt türü aslında birbirinden farklı olmayıp iki farklı aşamayı ifade etmektedir.  Adli sicil kaydının silinmesi için hükmün infazının tamamlanması gerekir. Yani hapis cezası varsa tamamlanması, ertelenmiş hapis cezası varsa erteleme süresinin dolmuş olması gerekir. Ceza infaz edildikten sonra adli sicil kaydı, adli sicil arşiv kaydına alınır.  Sabıka kaydında yer alan cezanın infaz edilmesi ile bu kaydın adli sicilden silinmesi ve tekrar arşivde tutulması arşiv kaydı olarak bilinmektedir.

 

Nitekim konuya ilişkin olarak yeni bir uygulamaya geçilmiş, Cumhurbaşkanlığı dijital ofisinden yapılan açıklama sonrası Adli sicil kaydı düzeltme ve sildirme başvurusu artık E-Devlet üzerinden yapılabilmektedir. Güncel uygulama öncesinde TC. Adalet Bakanlığı bünyesinde bulunan adli sicil ve istatistik genel müdürlüğü ’ne yazılı dilekçe ile başvurular yapılabilmekteydi.  Getirilen yeni başvuru imkânı sonrası E-devlet üzerinden kolaylıkla yapılabilmekte. Ayrıca başvuru sonrası sonuçlar e-devlet üzerinden görüntülenebilmektedir.

 

Aşağıdaki linkten başvurular yapılabilmektedir;

Adli Sicil Silme ve Düzeltme Talebi (turkiye.gov.tr)

 

Konuya İlişkin Yasal Düzenlemeler

 

Adli sicil kaydına ilişkin İlgili mevzuat: 5352 numaralı Adli Sicil Kanunu olup Adlî sicil bilgilerinin silinmesi başlıklı 9 maddesinde;

 

 “ (1) Adlî sicildeki bilgiler;

1. a) Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,
2. b) Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,
3. c) Ceza zamanaşımının dolması,
4. d) Genel af,

 

Halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınır.

 

(2) Adlî sicil bilgileri, ilgilinin ölümü üzerine tamamen silinir.

 

(3) Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilmiş olup 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (f) bendine göre adlî sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesiyle, Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce adlî sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Adlî para cezasına mahkûmiyet hükümleri ile cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler, adlî sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.” şeklinde ifade edilmiştir.

 

Uygulamaya ilişkin yönetmelik hükümleri Adli Sicil Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Yönetmeliğin Adlî sicil bilgilerinin silinmesi başlıklı 11 maddesinde;

 

“Adlî sicildeki bilgiler; cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması, ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık, ceza zamanaşımının dolmasına ilişkin bildirme fişinin Genel Müdürlükteki merkezi sisteme girilerek güncellenmesini müteakip Genel Müdürlük tarafından silinerek arşiv kaydına alınır.

 

Genel af halinde silme işlemi Genel Müdürlükçe re’sen yapılarak kayıtlar arşive alınır.

 

İlgilinin ölümü halinde, kişinin ölümünü tevsik eden resmî belgenin Genel Müdürlüğe ulaşmasını müteakip adlî sicil kaydı tamamen silinir.

 

Ceza infaz kurumlarındaki hükümlü ölüm bilgileri ise nüfus kayıt bilgileri ile birlikte en geç üç gün içinde ilgili Cumhuriyet başsavcılıklarınca Genel Müdürlüğe bildirilir.

 

Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilmiş olup Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine göre adlî sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesiyle, Genel Müdürlükçe adlî sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Adlî para cezasına mahkûmiyet hükümleri ile cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler, adlî sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.” şeklinde ifade edilmiştir.

 

Buna göre adli sicil kaydına ilişkin işlemleri üç kategoride değerlendirebiliriz;

 

A-) Kişinin adli sicil bilgileri hükmedilen cezayı veya güvenlik tedbirini tamamlaması, Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikâyetten vazgeçme veya etkin pişmanlık, Ceza zamanaşımının dolması, Genel af Halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınır.  Bu işlem genel müdürlükçe ilgili ceza fişinin merkezi sisteme girilip güncellenmesiyle veya genel af halinde silme işlemi genel müdürlükçe resen yapılıp arşiv kayına alınacaktır.

 

B-) Adlî sicil bilgileri, ilgilinin ölümü üzerine tamamen silinecektir. Ölümü belgeleyen resmî belgenin genel müdürlüğüne ulaşmasına müteakip kayıt tamamen silinecektir. Eğer kişi ceza infaz kurumunda vefat etmiş ise ölüm bilgileri ve nüfus bilgileri en geç üç gün içerisinde ilgili Cumhuriyet savcılıklarınca genel müdürlüğe yapılacaktır.

 

C-) Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilmiş olup 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (f) bendine göre adlî sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesiyle, Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce adlî sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Bu işlem genel müdürlükçe ilgili ceza fişinin merkezi sisteme girilip güncellenmesiyle arşiv kayına alınacaktır.

 

Kişi hakkında hükmün infaz edilmesi sonrası adli sicil kaydına işlenen bilgiler kayıtlardan çıkartılarak arşiv kaydına alınacaktır. Arşiv kaydı iş ve işlemlerine ilişkin olarak; 5352 numaralı Adli Sicil Kanunun Arşiv kaydının silinmesi başlıklı 12 maddesinde düzenlemiştir.

 

Madde 12;

(1) (Değişik: 5/4/2012-6290/2 md.) Arşiv bilgileri;

 

a) İlgilinin ölümü üzerine,

b) Anayasanın 76 ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;

Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla onbeş yıl geçmesiyle,

Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,

c) Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir.

 

(2) Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir.

 

(3) Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir.

(4) (Ek: 24/11/2016-6763/40 md.) Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kayıtlar, infazının tamamlanmasıyla tamamen silinir. şeklinde ifade edilmiştir.

 

Arşiv kaydının silinmesine ilişkin yönetmelik hükümleri Adlî sicil ve arşiv bilgilerinin silinmesi başlıklı  Madde 13 maddede düzenlemiştir.  Buna göre;

 

“Arşiv kayıtları;

İlgilinin ölümü üzerine,

Anayasanın 76 ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;

Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla onbeş yıl geçmesiyle,

Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,

Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle,

Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması hâlinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın,

Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi hâlinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı,

Genel Müdürlükçe tamamen silinir.

Birinci fıkrada belirtilen hâllerde silme işlemi, Genel Müdürlüğün teklifi ve Bakanın onayı ile kurulan komisyonca re’sen yapılır.”  şeklinde ifade edilmiştir.

 

Buna göre Arşiv bilgilerinin silinmesi;

 

A-) İlgilinin ölümü üzerine,

B-) Anayasanın 76’ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;

1. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla on beş yıl geçmesiyle,
2. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle, Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir.

 

Yönetmelik hükümlerine ve genel uygulamada istisnai durumlar olarak;

Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir.

 

Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir.

 

Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kayıtlar, infazının tamamlanmasıyla tamamen silinir. Dolayısı ile Adli Sicil Kanunu, adli sicil ve arşiv kayıtlarının silinmesi durumlarını açıkça ortaya koymuştur. Belirtilen hâllerde silme işlemi, Genel Müdürlüğün teklifi ve Bakanın onayı ile kurulan komisyonca re’sen yapılacaktır.

 

Sabıka Kaydına Kaydedilmeyen Bilgiler Nelerdir?

 

Adli sicile kaydedilmeyen bilgiler de bulunmaktadır. Adli sicile kaydedilmeyecek veriler 5352 numaralı Adli Sicil Yasası 5’inci Madde de açıklanmıştır. Buna göre:

 

1. İdari para cezası kararları,
2. Tazyik hapishane ve disiplin suçları kararları,
3. Askeri suçlara ilişkin mahkûmiyet kararları,
4. Disiplin suçları sabıka kaydına işlenmemektedir,
5. Ayrıca HAGB (hükmün açıklamasının geri bırakılması kararı) sabıka kaydına işlenmemektir. Bu karar, ilgili hükme mahsus bir (kütüğe) sisteme kaydedilmektedir. İlgili kayıtlar, herhangi bir kovuşturma ya da soruşturma durumunda savcı, mahkeme veya hâkim tarafından talep edilmesi durumunda kullanılabilmektedir,
6. Uzlaştırmaya tabii suçlar, uzlaşmanın sağlanması üzerine yine adli sicil kaydına işlenmez,
7. Ek olarak; Adlî para cezasına mahkûmiyet hükümleri ile cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler, adlî sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.

 

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; adli sicil kayıtlarının cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek arşiv kaydına alınacağı, arşiv kayıtlarının ise ilgili hakkında şayet hak yoksunluğuna neden olan bir mahkûmiyet varsa, yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla on beş yıl geçmesiyle, yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle, diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silineceği anlaşılmaktadır.

 

Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü uygulamada infaz süresinin tamamlanması ile kişilerden bir takım bilgi ve belgeler istemektedir. Başka bir ifade ile benim infazım tamamlandı kaydım da hemen temizlenecek anlamı çıkartılmaması gerekmektedir. İnfazınız tamamlandı ise adli sicil kaydınızın temizlenip temizlenmeyeceği için bir avukat meslektaşımızdan hukuki danışmanlık hizmeti almanızı tavsiye ederiz.