“e-Devlet” hizmetinin hayatımıza girmesiyle başta elektronik ihale olmak üzere birçok kamu hizmeti internet ortamına taşınarak vatandaşlara sunulmuştur. İcra kanalıyla açık artırma usulüne tabii olan satışlar 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanununda yapılan kademeli değişikliklerle birlikte tamamen interaktif ortama entegre edilmiştir. Güncel elektronik ihale sürecine dair bilgi vermeden önce açık artırma yoluyla gerçekleştirilen satışlarda önceki uygulamanın ne şekilde olduğuna kısaca bakalım.
İcra ve İflas Kanunu Uyarınca Elektronik Ortamda Açık Artırma Usulü ile Yapılacak Satışlar Hakkında Yönetmelik Değiştirilmeden Önceki Dönem
24 Kasım 2021 tarihine kadar açık artırma usulüne tabii olan satışlar için 2 aşmalı sistem mevcuttu. İhale şartnamesi hazırlandıktan sonra fiziksel ortamda (yani mezat salonları veya müzayede yerleri) gerçekleşecek açık artırmadan önce açık artırmanın gerçekleşeceği günden bir önceki gün saat 23.59 a kadar elektronik ortamda “esatis.uyap.gov.tr” adresi üzerinden ihaleye teklif verilebiliyordu. Yine ihalenin başlangıç bedeli (muhammen bedeli) malın değerinin yarısı üzerinden başlatılıyordu. Ertesi gün fiziksel ihale, malın değerinin yarısı üzerinden değil, elektronik ortamda verilen en yüksek teklif ile başlıyordu. Ortalama ihale süresi olan 5-10 dakika içinde açık artırma usulüyle en yüksek teklifi veren kişi malın sahibi olmak için hak kazanıyor ve ihale son buluyordu.
24 Kasım 2021 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile gerekli koşulların sağlanması halinde açık artırma usulüyle gerçekleşecek ihalelerin tamamen elektronik ortamda yapılmasının önünde hukuki bir engel kalmadığı açıklanmıştı. Artık fiziksel olarak mezat veya müzayede salonlarında bulunarak teklif verme, açık artırmaya katılma dönemi sona erdi. Eğer interaktif alt yapı müsaade ediyorsa önceden bildirilerek söz konusu açık artırma usulüne bağlı satışlar internet ortamında gerçekleştirilebilecekti.
Devamında 08 Mart 2022 tarihinde yürürlüğe giren “İcra ve İflas Kanunu Uyarınca Elektronik Ortamda Yapılacak Satışların Usulü Hakkında Yönetmelik” hükümleri gereği, Bakanlığın ilan ettiği il ve ilçeler de artık bütün açık artırma yoluyla gerçekleştirilen taşınır veya taşınmaz malların ihale süreçleri, sadece elektronik ortamda gerçekleşecektir.
İcra ve İflas Kanunu Uyarınca Elektronik Ortamda Açık Artırma Usulü ile Yapılacak Satışlar Hakkında Yönetmelik Değiştirilmeden Sonraki Dönem
- 15 Mart 2022 tarihinde Ankara Batı Adliyesi,
- 01 Haziran 2022 tarihinde Ankara, Bursa ve Kayseri,
- 01 Eylül 2022 tarihinde Konya, Kocaeli, Samsun, Van, Antalya, Mersin, Gaziantep, Aydın,
- 01 Kasım 2022 tarihinde İstanbul İl ve ilçe adliyelerinde uygulamaya geçilmiştir.
Akabinde 02 Ocak 2023 tarihinde tüm ülke genelinde il ve ilçe adliyeleri icra daireleri ve satış memurluklarında hazırlanan ihaleler tamamen elektronik ortamda yapılmaya başlanmıştır.
Ancak yine de “İcra ve İflâs Kanunu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ” gereğince eski usul için yine de açık kapı bırakılmıştır.
MADDE 3- Aynı Yönetmeliğe aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. “GEÇİCİ MADDE 3- Bu Yönetmeliğin bu maddeyi ihdas eden Yönetmelikle yürürlükten kaldırılan hükümleri, elektronik satış uygulamasına geçilmeyen il ve ilçelerde elektronik satış uygulamasına geçilinceye kadar uygulanmaya devam eder.”
Maddesiyle uygulamaya henüz geçemeyen icra daireleri için eski usulün devam ettiğini söyleyebiliriz.
Elektronik İhaleye Katılım ve Teklif Verme Süreci
Belki de uygulamada vatandaşların en çok karıştırdığı husus, elektronik ihalelerin hangi internet sitesinde gerçekleştirildiğidir. Birçok kişi “2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu” uyarınca açık artırma usulüyle gerçekleştirilen satışlar için kurulmuş olan “https://esatis.uyap.gov.tr” adresi ile 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu uyarınca tasfiyelik hale gelen eşyanın satışlarının gerçekleştiği “https://eihale.gov.tr” yi karıştırmaktadır. Yazımızın genelin de belirtildiği üzere İcra Yoluyla açık artırma usulüne tabi malların satışları “https://uyap.esatis.gov.tr” adresi üzerinden gerçekleşmektedir.
Satış portalına üyelik zorunlu olmadan “e-devlet” aracılığı ile giriş yapılabilmektedir. Portal arayüzünde Türkiye genelinde açık artırma usulüne tabii olan bütün taşınır-taşınmaz elektronik ihaleleri listelenmektedir. Yine istenilen kriterlere göre filtreleme yapılarak ihaleler incelenebilir
İhaleye konu olmuş taşınır veya taşınmaz malların portal üzerinde hangi icra dairesinin dosyası olduğu, malın muhammen bedelinin ne kadar olduğu, teminat miktarı, KDV oranı, ihalenin elektronik ortamda mı yoksa fiziksel ortam da mı sonuçlanacağı yazmaktadır. Yine taşınır veya taşınmaz mallara ilişkin ihale evrak listesinden satış ilanı, satış şartnamesi ve tutanağı varsa bilirkişi raporları görünmektedir.
Portalda yayınlanan malların portaldaki ilan bilgileri, ilan görüntüleri dışında ihale tarihinden önce fiziksel olarak görülebilme ve inceleme imkânı yoktur. Ancak haciz işlemini yapan icra dairesi ile iletişime geçilerek satışa konu malın görülüp görülemeyeceğine ilişkin ayriyeten bilgi alınabilmektedir.
Portalın ilgili ekranından teklif verebilmek için öncesinde ihale şartnamesinde belirtilen teminat işlemlerinin halledilmesi gerekmektedir. Teminat bedeli her ihaleye göre farklılık göstermektedir. Ancak ihaleye katılmak isteyen herkesin teminat yatırması mecburi değildir. Açık artırma usulüne konu dosyada alacaklı taraf, alacaklı vekili, alacaklı şirket temsilcisi (vekili), hissedar, hissedar vekili, hissedar şirket temsilcisi (vekili), rehin sahibi, rehin-ipotek sahibi vekili olunması durumunda gerçekleşecek elektronik ihale sonundaki alacağınızda göz önünde bulundurularak bu alacak bedeli üzerinden elektronik ihaleye teminatsız girme imkânı bulunmaktadır. Yine burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, başkası adına ya da teminatız teklif verecek kişilerden olunması durumunda satış dosyasını bulundurulan icra müdürlüğü veya satış memurluğuna satış tarihinden bir iş günü öncesinde başvuru yapılarak durumun bildirilmesi gerekmektedir.
Hem portal üzerinden teminat işlemlerinin hem de sonrasından portal üzerinden elektronik ihaleye teklif verilebilmesi için katılımcıların Türkiye Vakıflar Bankası TAO. da internet bankacılığı işlemlerine açık bir hesap bulunması gerekmektedir. Teklif ekranındaki yönlendirmeler takip edilerek internet bankacılığı aracılığı ile istenilen teklifler verilebilecektir.
İhaleye teklif aşamasında portal ekranının sol üst kısmında elektronik ihalenin kalan süresinin göründüğü bir sayaç mevcuttur. Bu süre boyunca elektronik ihaleye teklifler verilebilmektedir. Daha önce hiç teklif verilmemiş ise başlangıç bedelinin üzerinde olacak şekilde teklif verilebileceği gibi, daha önce bir teklif verilmiş ise bu teklifin üzerinde yeni bir teklif de verilebilecektir. Katılımcıların ihale süresi boyunca birden çok teklif verme hakları bulunmaktadır.
KAYNAKÇA
- e-satış İşlem Kılavuzu “https://esatis.uyap.gov.tr “
- Baki Kuru, Burak Aydın; İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı, Yetkin, Beşinci Baskı, Ankara, 2021
- İcra ve İflâs Kanunu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
- 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu
